Każdy plan, a właściwie każdy cel, wymaga podjęcia odpowiednich kroków. Często zdarza się, że jest on sprzeczny z aktualnymi nawykami lub zakłada ich zmianę. Mowa tu o wszelkiego rodzaju postanowieniach: podjęcie zdrowszego trybu życia, przejście na dietę, zwiększenie aktywności fizycznej, poddanie się rutynowym badaniom, ale także różnego rodzaju celach zawodowych. Powszechnie wiadomo, że sama chęć zmiany, choć niezbędna, często jest niewystarczająca do osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. Jakie są czynniki utrudniające osiąganie celów i jak możemy im przeciwdziałać?

Nieświadome czynniki porażki

Jedną z przeszkód oddalającą nas od podjęcia działania jest zapominanie. Zapominanie działania zgodnego z wcześniej deklarowanym zamiarem, stanowi jedną z najczęściej podawanych przyczyn porażki (Orbell, Hodgkins i Sheeran, 1997). Ten z pozoru bardzo prozaiczny powód, niekiedy postrzegany jako wymówka, decyduje o dalszym sukcesie. Innym czynnikiem stojącym na drodze do realizacji własnych celów jest nierozpoznanie właściwego czasu, czy też okoliczności by podjąć odpowiednie działanie. Problem ten pojawia się zwłaszcza w przypadku krótkich terminów, bądź też momentów dających możliwość na działanie. Powyższe przykłady można uznać za nieświadome oddalanie się od założonych celów, gdzie porażkę można przypisać okolicznościom niezwiązanym z świadomym procesem decyzyjnym. 

Świadoma rezygnacja z celów

Do przyczyn stanowiących świadomą rezygnację z wcześniejszych postanowień, można zaliczyć tak zwaną „drugą myśl” w krytycznym momencie. Przykładem może być spontaniczny wybór kalorycznego deseru zamiast zdrowej przekąski, mimo rozważania obu opcji. Wynika to często z potrzeby natychmiastowej gratyfikacji i odłożenia realizacji postanowień na bliżej nieokreśloną przyszłość.

Nawet gdy pamiętamy o swoich deklaracjach, rozpoznamy odpowiedni moment i podejmiemy właściwą decyzję, nie mamy gwarancji osiągniecia wyznaczonego celu. Dzieje się tak dlatego, że osiągnięcie go, często wymaga konsekwencji, wytrwałości i powtarzalności małych kroków, które dopiero w dłuższej perspektywie prowadzą do oczekiwanych rezultatów. Przeszkodami, oddalającymi nas od sukcesu, są też spontaniczne reakcje lub złe nawyki. Przykładem takiej spontanicznej reakcji jest odruchowe poczęstowanie się papierosem, czy też cukierkiem, gdy ktoś nam je proponuje.

Stres i zmęczenie również obniżają naszą determinację w dążeniu do celu, tworząc warunki do mniej lub bardziej świadomych ustępstw. Jak pokazują badania (Tice, Bratslavsky, Baumeister, 2001), dzieje się tak dlatego, że  w momencie obniżonego nastroju, priorytetem staje się poprawa samopoczucia. Czy oznacza to, że z góry jesteśmy skazani na porażkę? 

Skuteczne osiąganie celów – technika implementacja intencji

Skutecznym sposobem wytrwania w postanowieniach jest koncepcja Petera Gollwitzera, zwana implementacją intencji. Zakłada ona osiągnięcie celu poprzez podjęcie działań zorientowanych na cel w przypadku zaistnienia określonych okoliczności. W matematycznym ujęciu, przy założeniu, że naszym celem jest ‘X’, w przypadku gdy wydarzy się ‘Y’ osoba podejmie działanie ‘Z’, które jest krokiem naprzód w kierunku ‘X’. Na przykład, jeśli celem jest zdanie egzaminu, okolicznością określoną jako ‘Y’ będzie moment, w którym osoba podróżuje do pracy autobusem, a działaniem ‘Z’ będzie wykorzystanie tego czasu na czytanie notatek.  

Podejście do osiągniecia celu, jako do działań ujętych w kontekście zdarzeń, wpływa na wytworzenie się pewnego rodzaju automatyzacji reakcji. Implementacja intencji nie jest gwarantem osiągniecia celu. Jednak badania pokazują, że ma duże znaczenie w kontekście efektywności podejmowanych kroków. Aby skutecznie wdrożyć tę metodę, należy ustalić przyczyny dotychczasowych niepowodzeń, a później określić reakcję, która pozwoli nam ich uniknąć. Zdefiniowane okoliczności porażek może być wewnętrzna, jak na przykład odczuwane emocje, bądź zewnętrzna, jak na przykład miejsce, przedmioty czy ludzie. 

Jak działa technika implementacja intencji?

Implementacja intencji pomaga w eliminacji przeszkód i problemów stojących na drodze do osiągniecia wyznaczonych celów na 3 sposoby. Przede wszystkim wpływa na promowanie zadeklarowanego celu. Po drugie, ma wpływ na jego stabilizację. W końcu wspiera w ochronie przed wcześniej wspomnianymi przeszkodami. Wypracowane reakcje powinny być możliwie jak najbardziej szczegółowo zdefiniowane, pozostawiając małą swobodę do interpretacji. W zależności od złożoności celu może być konieczne stworzenie wielu scenariuszy implementacji intencji.

Badania wskazują, że osoby korzystające z wyżej opisanej techniki częściej podejmują próbę działania w wypadku niesprzyjających okoliczności, a także wykazują się większym zaangażowaniem i determinacją w dążeniu do celu (Sheeran, Webb, i Gollwitzer, 2005). Należy pamiętać, że niezależnie od zastosowanych technik, kluczowe znaczenie ma spójność celu z faktyczną motywacją i zainteresowaniami danej jednostki, które stanowią determinanty przyszłego sukcesu. 

Jeśli chciałbyś wykorzystać zdobytą tutaj wiedzę w praktyce, weź udział w naszych szkoleniach.